သစ္စာခံခြင်းအကြောင်း (မဏ္ဍလဆောင်းပါးတွဲ၊ ၅)

စစ်ဖြစ်တဲ့ကာလမှာ ဘက်ပြောင်းတယ်ဆိုတာက ဒီကနေ့ခေတ်မှာတော့ အကြီးမားဆုံး ရာဇဝတ်မှု ဖြစ်နေတယ်။ စစ်ကာလနိုင်ငံသားတယောက်က အခြားနိုင်ငံတခုကို သစ္စာခံလိုက်ပြီဆိုရင် "သစ္စာဖောက်" (Traitor) လို့ တံဆိပ်ကပ်ခံရပြီး သေဒဏ်အထိတောင် ကျခံရနိုင်တယ်။ "တခုတည်းတွင်သစ္စာ" (Absolute Loyalty) ဆိုတာက ခေတ်သစ် အမျိုးသားနိုင်ငံတွေ (Nation-States) ရဲ့ အသက်သွေးကြောပဲ။
ဒါပေမဲ့ ရှေးခေတ် အရှေ့တောင်အာရှမှာတော့ ဒီလိုမဟုတ်ခဲ့ဘူး။
အင်းဝဘုရင်နဲ့ တရုတ်ဧကရာဇ်ကြားမှာ ညပ်နေတဲ့ စော်ဘွားတဦးကို စိတ်ကူးကြည့်ပါဦး။ တရုတ်တပ်တွေလာရင် တရုတ်ကို ရွှေပန်းခိုင်ဆက်သတယ်။ တရုတ်တွေ ပြန်သွားပြီး အင်းဝတပ်တွေတက်လာရင် အင်းဝကို သမီးကညာ ဆက်သတယ်။ ဒီလိုလုပ်တာကို ဒီကနေ့ခေတ် သမိုင်းပညာရှင်တွေက "သစ္စာမရှိသူ"၊ "ဟိုဘက်ဒီဘက် ယိမ်းသူ" လို့ အပြစ်တင်ပြီး ရေးသားလေ့ရှိကြတယ်။
အရှိတရားကတော့ အဲဒီလိုလုပ်တာက သစ္စာဖောက်တာ မဟုတ်ဘူး။ ဒါဟာ မဏ္ဍလစနစ်ထဲမှာ "အသက်ရှင် ရပ်တည်နည်း" (Survival Strategy) သာ ဖြစ်တယ်။

၁။ ခေါင်းနှစ်လုံးနဲ့ ငှက် (The Two-Headed Bird Policy)
ရှေးခေတ် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ နယ်ခြားဒေသတွေဟာ ကြီးမားတဲ့ မဏ္ဍလကြီးတွေရဲ့ ကြားထဲမှာ တည်ရှိနေတယ်။
အရှေ့ဘက်မှာ အယုဒ္ဓယ နဲ့ တရုတ် ရှိတယ်။
အနောက်/အလယ်ပိုင်းမှာ အင်းဝ (ဒါမှမဟုတ်) ပဲခူး ရှိတယ်။
ဒီလို အင်အားကြီးတဲ့ "နေမင်း" နှစ်စင်းကြား ရောက်နေတဲ့ ဂြိုဟ်ငယ်လေးတွေအတွက် တဖက်တည်းကို ပုံအောပြီး သစ္စာခံလိုက်တာဟာ "ကိုယ့်သေတွင်း ကိုယ်တူးတာ" ဖြစ်တယ်။ အကယ်၍ အင်းဝကိုပဲ သစ္စာခံထားပြီး၊ တရုတ်တပ်ကြီး ချီလာချိန်မှာ အင်းဝက လာမကယ်နိုင်ခဲ့ရင် (များသောအားဖြင့် အချိန်မီ မလာနိုင်ဘူး) အဲဒီမြို့ငယ်လေးဟာ ပြာကျသွားနိုင်တယ်။
ဒီအဖြစ်မျိုးကို တွေ့ရတဲ့ဥပမာက သီပေါစော်ဘွားပဲ။ ဘုရင့်နောင်အလွန်မှာ ဗမာ၊ ထိုင်း၊ တရုတ် သုံးခုလုံးက သစ္စာခံဖို့ ပြောလာတယ်။ သူ့သူငယ်ချင်း ထိုင်းဘုရင် နရဲစွမ်ကို ရွေးလိုက်တယ်။ ထိုင်းဘုရင်က လမ်းမှာကွယ်လွန်တော့ ထိုင်းစစ်တပ်လည်း မရောက်လာဘူး။ သူလည်း ကိုယ်ကျိုးနည်းတော့တာပဲ။
ဖြစ်နိုင်သမျှ အများအားဖြင့် သူတို့က "နှစ်ခွသစ္စာ" (Dual Suzerainty) ကို ကျင့်သုံးကြတယ်။ တရုတ်ကိုလည်း အခွန်ပို့သသလို၊ အင်းဝကိုလည်း ပဏ္ဍာဆက်တယ်။ ဒီလိုလုပ်တာကို ပညာရပ်စကားနဲ့ "နှစ်ဖက်လှ နိုင်ငံရေး" ဒါမှမဟုတ် "ခေါင်းနှစ်လုံးနဲ့ငှက် မူဝါဒ" လို့ တင်စားကြတယ်။ ဒါဟာ ကောက်ကျစ်တာ မဟုတ်ဘဲ၊ မိမိပြည်သူတွေကို စစ်ဘေးကနေ ကာကွယ်ဖို့အတွက် အထိရောက်ဆုံးသော "အာမခံပေါ်လစီ" (Insurance Policy) ပဲ ဖြစ်တယ်။

၂။ သစ္စာခံမှုဟာ ထာဝရ မဟုတ်ဘူး (Fluid Loyalty)
ဒီကနေ့ခေတ် နိုင်ငံသားဖြစ်မှု (Citizenship) ဟာ မွေးရာပါ ဖြစ်ပြီး ပြောင်းလဲဖို့ ခက်ခဲတယ်။ ရှေးခေတ်က "သစ္စာခံမှု" ဆိုတာကတော့ "စာချုပ်" (Contract) တခု သဘောပဲ ဆောင်တယ်။
မြို့စားတယောက်က ဘုရင်ကို သစ္စာခံတယ်ဆိုတာက "ခင်ဗျား ကျုပ်ကို ကာကွယ်ပေးနိုင်သရွေ့ ကျုပ် ခင်ဗျားကို အခွန်ဆက်မယ်" ဆိုတဲ့ သဘောတူညီချက် ဖြစ်တယ်။
ဘုရင်က အားနည်းသွားပြီး သူ့ကို မကာကွယ်ပေးနိုင်တော့ဘူးဆိုရင် (ဒါမှမဟုတ်) အခွန်အဆမတန် ကောက်လာရင် (ဒါမှမဟုတ်) စစ်တိုက်ဖို့ လူခေါ်တာ ဆိုးလာရင် အဲဒီမြို့စားဟာ အခြားဘုရင်တပါးဆီ ပြောင်းလဲ ခိုလှုံခွင့် ရှိတယ်လို့ ယူဆကြတယ်။
သမိုင်းတွေထဲမှာ မြို့စားတွေ၊ စစ်သူကြီးတွေ ဘက်ပြောင်းခိုလှုံတာကို "သစ္စာဖောက်တယ်" လို့ ရေးသားလေ့ရှိပေမဲ့၊ အဲဒီခေတ်က လူတွေအတွက်တော့ ဒါဟာ "အခြေအနေအရ ရွေးချယ်မှု" (Pragmatic Choice) သာ ဖြစ်တယ်။ ဥပမာ - မွန်-မြန်မာ စစ်ပွဲတွေမှာ စစ်သူကြီးတွေဟာ တဖက်နဲ့တဖက် မကြာခဏ ဘက်ပြောင်းခဲ့ကြပြီး၊ အဲဒီလို ပြောင်းတာကို လက်ခံတဲ့ဘုရင်ကလည်း ရာထူးပြန်ပေးပြီး ချီးမြှောက်လေ့ရှိတယ်။ (ဒီကနေ့ခေတ်လို စစ်ခုံရုံးတင်ပြီး သတ်ပစ်လေ့ မရှိဘူး)။

၃။ လက်ထပ်ထိမ်းမြှားခြင်း သံတမန်ရေး (Marriage Alliance)
ဒီလို ပျော့ပျောင်းတဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ခိုင်မြဲအောင် ချည်နှောင်တဲ့အရာက "စာချုပ်" မဟုတ်ဘဲ "အိမ်ထောင်ရေး" ပဲ ဖြစ်တယ်။
ဘုရင်တွေဟာ မြို့စား၊ စော်ဘွားတွေရဲ့ သမီးတွေကို မိဖုရားမြှောက်တာက "လိင်ကိစ္စ" သက်သက် မဟုတ်ဘူး။ ဒါဟာ "သွေးနဲ့ သစ္စာဖွဲ့တာ" ဖြစ်တယ်။
စော်ဘွားတယောက်က သူ့သမီးကို အင်းဝဘုရင်ဆီ ပို့ထားရင်၊ အင်းဝဘုရင်က သူ့သမက် ဖြစ်သွားပြီ။ တချိန်တည်းမှာပဲ နောက်သမီးတယောက်ကို တရုတ်ဧကရာဇ်ဆီ ဆက်သလိုက်ရင်၊ သူဟာ နှစ်ဖက်လုံးနဲ့ ဆွေမျိုးတော်သွားပြီ။
ဒီ "ဆွေမျိုးစပ်ခြင်း ကွန်ရက်" (Kinship Network) ဟာ ရှေးခေတ် နိုင်ငံရေးရဲ့ အဓိက ဝင်ရိုးပဲ။ စစ်တိုက်ကြရင်လည်း "ဆွေမျိုးအချင်းချင်း ရန်ဖြစ်တာ" သဘောဆောင်တဲ့အတွက်၊ အပြုတ်တိုက်တဲ့ (Total War) ပုံစံထက်၊ အလျှော့အတင်းလုပ်ပြီး ညှိနှိုင်းတာက ပိုများတယ်။ စစ်နိုင်သွားရင်လည်း တခါတလေ စစ်ရှုံးဘုရင် သစ္စာခံရင် ဒီအတိုင်း ထားပြီး ပြန်တာပဲ။ အိုင်ဒီယာကိုက လူလိုလို့ စစ်တိုက်တာ။ လူရဖို့က ပထမပဲ။

၄။ မျက်မှောက်
ရှေးမဏ္ဍလစနစ်ကို နားမလည်ဘဲ ဒီနေ့မျက်မှန်ကြီးတပ်ပြီး "သစ္စာဖောက်တွေ"၊ "အခွင့်အရေးသမားတွေ" လို့ ပြောတတ်တဲ့ ခေတ်သစ် အမျိုးသားရေးလေသံတွေကို ရပ်တန့်သင့်ပြီ။
ဒီကနေ့ခေတ် မြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာ "ဖက်ဒရယ်" ဆွေးနွေးတဲ့အခါ "ခွဲထွက်ခွင့်" (Right to Secession) ကို ဗဟိုအစိုးရ (ဒါမှမဟုတ် ဗမာနိုင်ငံရေးသမားတွေ) က အလွန် ကြောက်ရွံ့ကြတယ်။ ဒါကို သစ္စာဖောက်မှုလို့ မြင်ကြတယ်။ အရင်ထဲက ပြည်ထောင်စုကြီး ရှိသယောင်လျှောက်ဝါဒဖြန့်မယ်။ ဒါပေမဲ့ တကယ်မရှိခဲ့တာကို ရှိသလိုပြောနေတာပဲဖြစ်မယ်။ သမိုင်းကို ပြန်ကြည့်ရင် "ဗဟိုက တရားမျှတပြီး အင်အားရှိနေသမျှ ကာလပတ်လုံး ဘယ်သူမှ ခွဲမထွက်ချင်ကြဘူး" ဆိုတာကို တွေ့ရပါလိမ့်မယ်။
သစ္စာခံမှုဆိုတာ အတင်းအဓမ္မ တောင်းယူရမယ့်အရာ မဟုတ်ဘဲ၊ ယုံကြည်မှုနဲ့ အကာအကွယ်ပေးမှုနဲ့ လဲလှယ်ရယူရမယ့်အရာ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုလိုပါတယ်။