ရှေးခေတ်စစ်တပ်နဲ့ ယနေ့စစ်တပ် မတူညီ (မဏ္ဍလဆောင်းပါးတွဲ၊ ၃)

ဘုရင့်နောင် သို့မဟုတ် အလောင်းဘုရားအကြောင်း ရုပ်ရှင်ရိုက်မည်ဆိုလျှင် ဒါရိုက်တာများက မည်သို့ ပုံဖော်ကြမည်နည်း။ ယူနီဖောင်းတညီတညွတ်တည်း ဝတ်ဆင်ထားသော စစ်သည်ထောင်ပေါင်းများစွာ၊ စည်းလုံးညီညွတ်စွာ ချီတက်နေသော တပ်မတော်ကြီးကို ပြသကြပါလိမ့်မည်။ စာရေးသူတို့ သမိုင်းဖတ်စာအုပ်များတွင်လည်း "စစ်သည်အင်အား သိန်းချီ၍ ချီတက်သည်" ဟု ဖတ်ရသောအခါ၊ ယနေ့ခေတ် တပ်မတော်ကဲ့သို့ လစာစား၊ စစ်တန်းလျား (Barracks) တွင် နေထိုင်သော "အမြဲတမ်းစစ်တပ်" (Standing Army) ကြီး ရှိခဲ့သည်ဟု ထင်ယောင်ထင်မှား ဖြစ်တတ်ကြသည်။

ဤသည်မှာ ကြီးမားသော အထင်အမြင်လွဲမှားမှု (Anachronism) တခုပင် ဖြစ်သည်။

အမှန်တကယ်က ဘာဖြစ်ခဲ့သနည်း။ ရှေးခေတ်မြန်မာနိုင်ငံတွင် ခေတ်သစ်စံနှုန်းများဖြင့် သတ်မှတ်ထားသော "စစ်တပ်ကြီး" ဆိုသည်မှာ မရှိခဲ့ပါ။ "စစ်မှုထမ်းရမည့် လယ်သမားများ" သာ ရှိခဲ့ပါသည် (တော်ဝင်တပ်သားများ ရှိခဲ့သော်လည်း အနည်းစုသာ ဖြစ်သည်)။

၁။ လယ်သမားသာလျှင် စစ်သည်၊ စစ်သည်သာလျှင် လယ်သမား

ရှေးခေတ်မဏ္ဍလစနစ်တွင် ဘုရင်က စစ်သားအမြောက်အများကို လစာ (Salary) ပေး၍ မွေးမြူထားလေ့ မရှိပါ။ နိုင်ငံတော်ဘဏ္ဍာရေးက ထိုမျှ မလုပ်ဆောင်ခဲ့ပါ။ ထို့အပြင် လက်တွေ့တွင်လည်း စစ်သားများစွာကို ကျွေး‌မွေးနိုင်သည့် စိုက်ပျိုးရေးနည်းပညာမရှိပါ။

ထို့အစား "အမှုထမ်းစနစ်" (Service System) ကို ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ ဘုရင်က နယ်မြေဒေသအလိုက် "မြင်းအစု"၊ "သေနတ်အစု"၊ "ဒိုင်းအစု" စသဖြင့် သတ်မှတ်ပေးထားသည်။ ထိုရွာများတွင် နေထိုင်သူများသည် ငြိမ်းချမ်းရေးကာလတွင် သာမန်လယ်သမားများကဲ့သို့ပင် လယ်ယာလုပ်ငန်းများကို လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ယူနီဖောင်း မဝတ်ပါ၊ စစ်တန်းလျားတွင် မနေပါ။

စစ်တိုက်ရန် လိုအပ်လာမှသာ (စစ်မောင်းခတ်မှသာ) လယ်ထွန်နေသည်ကိုရပ်၊ အိမ်မှ ဓား၊ လှံ၊ သေနတ်တို့ကို ဆွဲပြီး သတ်မှတ်ထားသောနေရာသို့ သွားရောက်စုရုံးကြရသည်။

ထို့ကြောင့် ရှေးခေတ်စစ်တပ်ဆိုသည်မှာ "အမြဲတမ်းအသင့်ရှိနေသော အဖွဲ့အစည်း" (Institution) မဟုတ်ဘဲ၊ လိုအပ်မှ စုဖွဲ့လိုက်သော "လူအုပ်ကြီး" (Mobilized Crowd) သာ ဖြစ်သည်။ စစ်ပြီးသည်နှင့် အိမ်ပြန်ကာ လယ်ယာလုပ်ငန်းကို ပြန်လည်လုပ်ကိုင်ကြရသည်။

၂။ အိုးစားစနစ် နှင့် ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေး

ယနေ့ခေတ် စစ်တပ်များတွင် "ရိက္ခာထောက်ပံ့ရေးတပ်ရင်း" ဆိုသည်မှာ ရှိသည်။ ရှေးခေတ်တွင် ထိုသို့သော ပရော်ဖက်ရှင်နယ်ပညာရပ်နှင့် သီးသန့်အဖွဲ့အစည်းမျိုး မရှိခဲ့ပါ။ စစ်သည်တော် (လယ်သမား) များသည် မိမိတို့၏ရိက္ခာကို မိမိတို့ဘာသာ ရှာဖွေစားသောက်ကြခဲ့ရသည်။

ထို့ကြောင့် "အိုးစားစနစ်" သို့မဟုတ် "တအိုးစား" ဆိုသော စကားလုံး ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ သာမန်အားဖြင့် လူ (၅) ယောက် သို့မဟုတ် (၁၀) ယောက်ကို တအုပ်စု ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ထိုအထဲမှ (၂) ယောက်ခန့်က ရှေ့ထွက်စစ်တိုက်ရလျှင်၊ ကျန်လူများက နောက်မှနေ၍ ရိက္ခာထောက်ပံ့ခြင်း၊ ထမင်းချက်ကျွေးခြင်း၊ ဝန်ထမ်းခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ရသည်။ ခေတ်အလိုက် အပြောင်းအလဲ ရှိသည်။

ထို့အပြင် ရှေးခေတ်စစ်တပ်များသည် "ရေရှည်" (Long-term) စစ်ကိုချည်း အာရုံစိုက်၍ မတိုက်နိုင်ကြပေ။ စိုက်ပျိုးရေးရာသီ (မိုးရာသီ) ရောက်လျှင် စစ်တိုက်ခြင်းကို ရပ်နားပြီး အိမ်ပြန်ကာ လယ်ယာလုပ်ငန်းကို လုပ်ကိုင်ကြရသည်။ သို့မဟုတ်ပါက နောက်နှစ်တွင် တတိုင်းတပြည်လုံး ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးသွားမည် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ရှေးခေတ်စစ်ပွဲများသည် "နွေရာသီစစ်ပွဲများ" (Dry Season Warfare) သာ ဖြစ်လေ့ရှိတတ်သည်။

၃။ ကိုယ်ရံတော်တပ်များ (ခြွင်းချက်)

"သို့ဆိုလျှင် ဘုရင်တွင် လုံးဝ စစ်သားမရှိဘူးလား" ဟု မေးစရာရှိသည်။ ရှိပါသည်၊ သို့သော် အလွန်နည်းပါးသည်။

နန်းတော်ကို စောင့်ကြပ်ရန်၊ ဘုရင့်လုံခြုံရေးအတွက် "ဝင်းတော်လေးမျက်နှာ" အစောင့်တပ်များ ရှိခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းခေတ်များတွင် နိုင်ငံခြားသားကြေးစားစစ်သည်များကို လစာပေး၍ ငှားရမ်းထားခြင်းမျိုး ရှိခဲ့သည်။

သို့သော် နောက်ဖြစ်လာသည့် ထို "Professional Soldiers" အရေအတွက်မှာ ထောင်ဂဏန်းအနည်းငယ်သာ ရှိသည်။ ရာဇဝင်ထဲတွင် ပြောဆိုကြသော "စစ်သည် ၅ သိန်း၊ ၈ သိန်း" ဆိုသည်မှာ တကယ်တမ်း စစ်ဖြစ်မှ ဆင့်ခေါ်လိုက်သော လယ်သမားထုကြီး (Conscripts) သာ ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် ဂဏန်းများကလည်း ချဲ့ကားခြင်းသာ ဖြစ်နိုင်သည်။

၄။ နိုင်ငံရေးအကျိုးဆက် (အာဏာ၏ ကျိုးပဲ့လွယ်မှု)

အမြဲတမ်းစစ်တပ်မရှိခြင်းသည် ရှေးခေတ်ဘုရင်များ၏ အာဏာကို အလွန် "ကျိုးပဲ့လွယ်" (Fragile) စေခဲ့သည်။ ဘုရင်က စစ်တိုက်ချင်တိုင်း ထတိုက်၍မရပေ။ နယ်စား၊ ပယ်စား၊ စော်ဘွားများကို တပ်ကူပေးရန် တောင်းဆိုရသည်။ အကယ်၍ နယ်စားများက ဘုရင်ကို မကျေနပ်လျှင် "လူမရှိဘူး၊ နေမကောင်းဘူး" ဟု ဆင်ခြေပေးပြီး တပ်မပို့ဘဲ နေနိုင်ခဲ့သည်လည်း ရှိသည်။ အခေါ်များလို့ ပုန်ကန်ပစ်လိုက်တာလည်းရှိသည်။ နတ်သျှင်နောင်ကို ဥပမာကြည့်ပါ။ ထို့ကြောင့် ရှေးခေတ်ဘုရင်များသည် "အမိန့်ပေးသူ" (Commander) ဖြစ်သော်လည်း "ညှိနှိုင်းသူ" (Negotiator) နေရာမှ ပို၍ နိုင်ငံရေးပြယုဂ်များကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ရလေ့ရှိသည်။

စာရေးသူတို့သည် ရှေးခေတ်ဘုရင်များကို "စစ်ဘုရင်" (Warrior Kings) များဟု မြင်ကြသော်လည်း၊ သူတို့တွင် ခေတ်သစ်ပုံစံ "စစ်တပ်" မရှိခဲ့ပါ။ သူးတို့၏ အောင်မြင်မှုမှာ စစ်ရေးကျွမ်းကျင်မှုသက်သက်ကြောင့်သာ မဟုတ်ဘဲ၊ လူအင်အားကို စုစည်းနိုင်သော "စည်းရုံးရေးစွမ်းရည်" (Mobilization Capacity) အပေါ်တွင် မူတည်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ရှေးခေတ်က နယ်မြေကို ရချင်တာထက်၊ လူများကို ရချင်လို့ စစ်တိုက်ခဲ့ကြတာဖြစ်သည်။ စစ်သုံ့ပန်းများကို "လမိုင်းမြေ" များတွင် လယ်ယာမှ အစားအသောက်ထုတ်လုပ်ရန် နေရာချပေးခဲ့ကြသည်။

ယနေ့ခေတ် တပ်မတော်ကဲ့သို့ နိုင်ငံတော်ဘတ်ဂျက်ဖြင့် ရပ်တည်သော၊ သီးခြားလူတန်းစားအဖြစ် ခွဲထွက်နေသော၊ နိုင်ငံရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်သော "Institutionalized Military" (အဖွဲ့အစည်းအသွင် စစ်တပ်) ပုံစံသည် ရှေးခေတ်မြန်မာ့သမိုင်းနှင့် မသက်ဆိုင်ဘဲ၊ ကိုလိုနီခေတ်နှင့် ခေတ်သစ်နိုင်ငံရေးမှ မွေးဖွားလာသော "သတ္တဝါ" တကောင်သာ ဖြစ်ကြောင်း နားလည်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ မြန်မာ့သမိုင်းကို ယနေ့ခေတ်အမြင်ဖြင့် ပြန်ကြည့်၍မရ။ မဏ္ဍလစနစ်သည် မဏ္ဍလပုံစံသာ ဖြစ်၍ အမျိုးသားနိုင်ငံပုံဟု စစ်တပ်ဝါဒဖြန့်သည့်အတိုင်း လုံးဝမဟုတ်ခဲ့ပေ။